headerfoto
logo dtp

Druktechnieken

Binnen de drukfase (Press) worden verschillende druktechnieken onderscheiden. Zie onderstaande afbeelding.

Druktechnieken

Offset

Offset of vlakdruk, waarbij de drukkende en niet-drukkende delen op de drukvorm in hetzelfde vlak liggen. De inktaanname van de drukkende delen is hierbij dan ook niet gebaseerd is op een hoogteverschil in de drukvorm, maar op een variërende oppervlaktespanning (vellenoffset/coldset/heatset). De term offset (to set off) wordt gebruikt omdat bij dit drukproces geen direct contact tussen drukvorm en drukdrager plaatsvindt. De inkt wordt immers van de plaat eerst op een rubberdoek overgezet en nadien van de rubberdoek op de drukdrager. De rubberdoek wordt gebruikt om de oneffenheden van het papier op te vangen zodat de afdruk gelijkmatig verloopt.

Bij offsetdrukken wordt er een onderscheid gemaakt tussen vellenoffset en rotatie-offset (cold- en heatset). Het verschil tussen beide vormen van offsetdrukken is de aanvoer van papier in de drukpers: vellen papier bij vellenoffset en papier op een rol bij rotatie-offset.

Rotatie-offset bestaat dan weer uit cold- en heatset. Het verschil hierin hangt af van het type inkt en de wijze waarop de inkt wordt gedroogd. In tegenstelling tot coldset wordt bij heatset de inkt gedroogd op basis van geforceerde droging met hete lucht. Het vervaardigen van de drukvorm is voor alle offsetdrukprocessen identiek.

Offset is de meest gebruikte druktechniek en wordt gebruikt voor het bedrukken van papier of karton. De toepassingen zijn zeer gevarieerd, bv. kranten, reclamefolders of magazines.


DTP Web design

Hoogdruk

Hoogdruk (flexo), waarbij de drukkende delen in de drukvorm (die inkt moeten overdragen op het te bedrukken materiaal) hoger liggen dan de niet-drukkende delen.

Hoogdruk, waaronder boekdruk en flexo, is de oudste druktechniek. Hier wordt enkel flexo behandeld aangezien dit veruit de belangrijkste hoogdruktechniek is. Flexo kan voor heel wat toepassingen worden gebruikt, maar komt voornamelijk voor bij verpakkingsdrukkerijen. Een grote variatie aan substraten kan met deze techniek bedrukt worden: papier, karton, textiel, kunststof. Om al deze verschillende substraten te kunnen bedrukken worden er ook verschillende soorten inkt gebruikt. Globaal maakt men een onderscheid tussen oplosmiddelhoudende en waterige inkten. De keuze voor een van beide types wordt voornamelijk bepaald door de eigenschappen van het te bedrukken materiaal, de omvang van de oplage, de vereiste kwaliteit van het drukwerk en bedrijfseconomische overwegingen. Naast deze twee soorten van inkt, kunnen ook UV-inkten worden gebruikt.

De flexodruktechniek wordt niet alleen gebruikt voor het aanbrengen van een afbeelding, maar ook voor lak en beschermlagen. Bij het aanbrengen van lak en beschermlagen wordt er geen gebruik gemaakt van een drukvorm.


Diepdruk

Diepdruk of helio, waarbij de drukkende delen op de drukvorm lager liggen dan de niet drukkende delen.

Diepdruk is de techniek bij uitstek om in rotatie niet alleen papier en karton, maar ook cellofaan, aluminiumfolie en kunststoffen te bedrukken. De verpakkingsmarkt en zeker het segment van de flexibele verpakkingen is één van de belangrijkste toepassingen van diepdruk. Diepdruk is uitermate goed geschikt voor het drukken van zeer grote oplagen. Ook magazines en catalogi worden in diepdruk gedrukt. In dit geval wordt dit illustratiediepdruk genoemd in tegenstelling tot het vorige dat verpakkingsdiepdruk wordt genoemd. Het verschil tussen illustratiediepdruk en verpakkingsdiepdruk zit voornamelijk in de bedrukte substraten en bijhorende samenstelling van de inkten. Illustratiediepdruk wordt in Vlaanderen niet meer toegepast.


Zeefdruk

Zeefdruk, waarbij de drukkende delen gevormd worden door open gaatjes in de drukvorm. De inkt wordt door de drukvorm “getrokken”.

Zeefdrukken heeft een hele waaier aan toepassingen en kan op zowel vlakke als gebogen vormen worden toegepast. Mogelijke drukdragers zijn papier (etiketten, affiches, stickers, behang), plastic (verpakkingen), glas, textiel, hout, metaal (verkeersborden). Bovendien kan zeefdrukken ook worden toegepast om reeds bedrukte substraten te veredelen door bijvoorbeeld een vernis of lak aan te brengen. Zeefdruk kan, afhankelijk van de oplage en het substraat, als vellendruk of als rotatiedruk worden uitgevoerd.


Digitaal drukken

Digitaal drukken, waarbij geen gebruik wordt gemaakt van een blijvende of materiële drukvorm. Het beeld wordt rechtstreeks op de drager gevormd door middel van toner of inkt. Tot deze technologie behoren de druk- en overbrengingsvormen die geen gebruik maken van een drukvorm. Het beeld wordt op de drukdrager overgebracht door middel van toner of inkt. De digitale druktoestellen hebben eerder een beperkt papierformaat en –gewicht, maar hebben vaak automatische afwerkmogelijkheden (recto-verso, nieten, vouwen). Bij het digitaal drukken worden een aantal vaste prepresskosten vermeden en hierdoor biedt deze techniek een aantal voordelen: snellere jobwissels, direct verbonden met de computer, just-in-time drukken, gepersonaliseerd drukwerk, printing-on-demand.

Bij digitaal drukken kunnen er verschillende technologieën worden onderscheiden. Xerografie en inkjet zijn hiervan de belangrijkste. Digitaal drukken wordt ook toegepast voor het maken van proefdrukken. Van beide technologieën bestaan er ook grotere printers die de markt van de kleine drukwerkoplages beconcurreren.

In vergelijking met de conventionele drukprocessen (met drukvorm) is er bij digitaal drukken relatief minder papierafval en is het gebruik van water en chemicaliën lager. Dit komt voornamelijk doordat er bij digitaal drukken geen papier verloren gaat om het drukwerk op kleur te brengen. Papierafval is vooral afkomstig van snijwit en van het instellen van de machines. Fouten in de opmaak of onvoldoende aanpassingen aan de proof zorgen bij digitaal drukken niet voor meer of minder papierafval. Digitaal drukken wordt daarentegen wel gekenmerkt door een hoger energie- en inktverbruik en grotere ontinktingsproblemen bij papierrecyclage (Viluksela et al., 2010). Bij het gebruik van droge of vloeibare toner bedraagt de dikte van de inktlaag respectievelijk 5-10 µm en 1-3 µm. Bij offsetdrukken is dit eerder 0,5-1,5 µm (Kipphan, 2001). De ontinktingproblemen worden veroorzaakt doordat toners of inkten, die drogen onder invloed van UV-stralen, volledig uitgehard zijn en heel goed hechten aan de papiervezels of doordat wateroplosbare inkten (inkjet) de pulpmassa kleuren.

De voornaamste energie- en milieuaspecten bij digitale druktechnieken zijn gebruikte toners, inktafval, papierafval, VOS, reinigingsmiddelen, vervuilde poetsdoeken, energieverbruik door de persen.


Elk van deze druktechnieken, met uitzondering van digitaal drukken, maakt gebruik van een drukvorm. Deze drukvorm moet eerst aangemaakt worden en wordt vervolgens op de drukpers geplaatst. Elk bedrukt vel zal dezelfde informatie bevatten, namelijk de teksten en beelden die op de drukvorm of beelddrager staan. Het voorbereiden en het maken van proeven (Prepress) en de nabewerking en afwerking van een grafisch product (Postpress) vinden voor iedere druktechniek op een vergelijkbare manier plaats.

De druktechnieken worden kortom ingedeeld op basis van de aard van de drukvorm of beelddrager. Algemeen kunnen er op basis van de drukvorm vier verschillende drukprincipes worden onderscheiden, zoals weergegeven in onderstaande afbeelding

Drukprincipes
Vier conventionele drukprincipes; Letterpress: hoogdruk, Lithography: offset, Gravure: diepdruk, Screen printing: zeefdruk (Image carrier: drukvorm of beelddrager) (Kipphan, 2001).

In de grafische sector hebben het vervaardigen van de drukvorm en het drukproces de grootste invloed op het milieu.

Offset (vellen, coldset, heatset) is de meest voorkomende druktechniek in Nederland in de grafische sector. Om meer (en kleinere) drukorders efficiënt te behandelen, combineren heel wat drukkerijen offset met digitale drukprocessen. Zeefdruk, diepdruk en flexo worden toegepast voor specifieke drukorders en komen in Vlaanderen minder voor dan offsetbedrijven.

On- & offline opmaak & design

Informatie over DTP, Webdesign, Webdevelopment en Internet marketing.


Design tools

Interessante tools voor ontwerp en opmaak voor online en offline.

Pinterest

Inspiratie voor o.a. design, typografie en fotografie.